Ontwikkelingen 2024
Het jaar 2024 was in meerdere opzichten een dynamisch jaar. Er was en is nog steeds veel onrust in de wereld. Dit heeft ook (in)direct invloed gehad op voedsel- producerende bedrijven. Denk hierbij aan stijgende prijzen en een oplopend tekort aan geschikt personeel. Mede hierdoor zijn de voedselprijzen fors gestegen. Ook in politiek en beleid is er veel gebeurd in het afgelopen jaar.
De ambities op het gebied van duurzaamheid en klimaat en de discussies over dierenwelzijn zijn zaken die een grote impact hebben op onze bedrijven. Specifiek voor Nederland blijven langlopende kwesties met betrekking tot landbouw onopgelost. Zo heeft ook het nieuwe kabinet Schoof er helaas nog niet voor kunnen zorgen dat Nederland van het stikstofslot is gehaald. Het langetermijnperspectief voor de veehouderij blijft uit. Tegelijkertijd worden vanuit de overheid wel budgetten beschikbaar gesteld om bedrijven uit te kopen. In het jaar 2024 hebben vele kalverhouders zich aangemeld voor uitkoop. Welke impact dat precies heeft op de zuivelproductieketens in het algemeen en de kalverhouderij in het bijzonder, is nog niet bekend. Maar dat er krimp plaatsvindt, dat is wel duidelijk. Regelingen voor innovatie van de sector en verplaatsing van bedrijven zijn helaas nog niet geconcretiseerd.
De geopolitieke verhoudingen en marktontwikkelingen bieden ook kansen. Het is niet meer zo vanzelfsprekend dat Europa grondstoffen en voedsel wereldwijd kan betrekken. Ook klimaatverandering beïnvloedt de beschikbaarheid van voedsel. De regio’s waar structureel voedsel verbouwd kan worden, nemen af. De vruchtbare delta in Noordwest-Europa is een unieke regio die een belangrijke rol kan blijven spelen in deze productie. Voedselzekerheid en – soevereiniteit zijn in 2024 belangrijke thema’s geworden. Een eigen voedselstrategie is daarom essentieel om ook in onrustige tijden de Europese bevolking te kunnen voorzien van hoogwaardig en duurzaam geproduceerd voedsel. Op Europees vlak is wat afstand genomen van de Green Deal: ambities om klimaatverandering tegen te gaan blijven onverminderd belangrijk maar worden meer in relatie tot concurrentiepositie en veiligheid beschouwd.
Politiek
In 2024 liep de in 2023 opgezette Landelijke beëindigingsregeling voor veehouderijlocatie (Lbv) en de Lbv-plusregeling, voor veehouderijlocaties met piekbelasting door. Na sluiting van beide regelingen, waarvan de laatste op 20 december 2024 blijken meer dan 100 kalverhouderijen zich aangemeld te hebben voor de betreffende regeling. Hoeveel houderijen uiteindelijk definitief zullen deelnemen, is nog niet bekend. Wel is duidelijk dat ondanks de vele aanmeldingen voor deze regelingen Nederland nog steeds niet van het stikstofslot is.
Nieuw kabinet
In 2024 is een nieuw kabinet aangetreden. Voor de landbouw posten zijn Femke Wiersma (BBB) en Jean Rummenie (BBB) benoemd als minister en resp. staatssecretaris. Er wordt met voorzichtige hoop gekeken naar deze nieuwe aanstellingen op het ministerie LVVN. Tegelijkertijd blijkt uit debatten in de Tweede Kamer dat het sentiment m.b.t. veehouderij blijvend negatief is. Ook op Europees niveau is het uitdagend om beweging te krijgen in langlopende discussies rondom emissies. Het wegvallen van de derogatie heeft in 2024 geleid tot grote problemen met de mestafzet met merkbare gevolgen op het boerenerf. De kans dat voor Nederland opnieuw een uitzonderingspositie wordt gerealiseerd, is zeer klein. Wel wordt er volop gewerkt aan alternatieve verwerkingsmethodieken voor mest. Met het nieuwe kabinet lijkt de stem van onze sector beter gehoord te worden.
Veal Forward
Op 4 juni 2024 heeft SBK, de brancheorganisatie voor de vleeskalverhouderij, het sectorplan Veal Forward aangeboden aan de vaste Tweede Kamercommissie Landbouw. In de visie die een duurzame toekomst voor vleeskalverhouderij beoogt, worden vier pijlers benoemd: samenwerken in de keten, goede zorg voor het kalf, dierwaardige houderij en in balans met natuur en omgeving. Bij elke pijler wordt aangegeven welke concrete afspraken er zijn gemaakt en op welke onderwerpen aanvullend onderzoek nodig is. Om verdere invulling aan de onderzoeksagenda te geven, is in het najaar van 2024 een Kalf IDee dag georganiseerd waarbij onderzoekers, kalverhouders en mensen uit het bedrijfsleven hun Kalf-Ideeën konden presenteren om te helpen bij het realiseren van de doelstellingen. De hoeveelheid aanmeldingen was overweldigend en met de winnaars wordt bekeken hoe de IDeeën tot uitvoering kunnen worden gebracht. In de besprekingen rondom de invulling van de Algemene Maatregelen van Bestuur en het convenant Dierwaardige Veehouderij heeft deze gezamenlijke visie haar toegevoegde waarde bewezen. Het is echter zeer de vraag of de politiek en beleidsmakers zich hard willen maken voor een gezonde kalversector in Nederland als volwaardig onderdeel van de zuivelproductieketen. Het sector collectief heeft met Veal Forward een duidelijk en ambitieus signaal afgegeven.
Economisch
De opkoopregelingen zijn ook opengesteld voor de melkveehouderij. Ook al is de deelname onder melkveehouders relatief gezien veel minder in trek, toch is er sprake van een duidelijke krimp van de melkveehouderij en dus het aantal koeien in Nederland. Ook in andere Noordwest-Europese landen zien we dat de melkveehouderij krimpt. Dit resulteert in minder dieren en een directe impact op de prijs van onze producten. De afname in productie en tegelijkertijd de hoge vraag leiden tot sterke prijzen voor kalfs- en rundvlees. Dit resulteert in vele gevallen tot het uit kunnen keren van een winstdeling aan aangesloten kalverhouders.
In onze organisatie vonden verschillende wijzigingen in participaties en samenwerkingsovereenkomsten plaats:
Production Veau Ouest
In 2024 heeft de Production Veau Ouest een overeenkomst gesloten met de VanDrie Group. Hiermee heeft de VanDrie Group haar aandeel kalverplaatsen in Frankrijk kunnen uitbreiden. Met deze overeenkomst wordt de positie in de Franse kalverhouderij verstevigd.
Goedkeuring samenwerking F&F Group
In maart 2024 heeft de Autoriteit Consument & Markt en de Europese Commissie goedkeuring afgegeven over de aangekondigde samenwerking tussen F&F Group en de VanDrie Group. In het kader van deze overeenkomst heeft de VanDrie Group een belang genomen in F&F Group, terwijl F&F Group op haar beurt de activiteiten van Schils Food over heeft genomen van de VanDrie Group. F&F Group en de VanDrie Group zien in deze samenwerking grote potentie voor het uitbouwen van de positie van beide bedrijven in de markt voor zuivelgrondstoffen.
Sociaal
Sociale aspecten kregen in 2024 extra aandacht binnen onze sector. In Nederland zijn bijna 1 miljoen arbeidsmigranten werkzaam waarvan een kleine tienduizend (<1%) in de vleessector. Binnen de overheid leeft er al jarenlang zorg over de positie van arbeidsmigranten. De arbeidsinspectie heeft in 2024 onderzoek gedaan bij één uitzendbureau actief in de vleessector en concludeerde op basis daarvan dat er sprake is van structurele misstanden. Helaas lijkt er in deze discussie weinig ruimte voor een gezamenlijk plan van aanpak waarmee de bedrijven waar structureel misstanden voorkomen kunnen worden aangepakt.
Binnen de vleesverwerkende bedrijven in Nederland werken we volgens de Fair Employment Code van de Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV). Deze code, die eerlijke arbeidsomstandigheden en transparantie in arbeidsrelaties waarborgt, dient als richtsnoer voor ons personeelsbeleid.
Naar aanleiding van het rapport van de arbeidsinspectie is vanuit de COV aanvullend op de Fair Employment Code een roadmap opgesteld waar meerdere maatregelen worden voorgesteld om aantoonbaar een goede positie van de arbeidsmigrant in onze bedrijven te borgen.
In december 2024 bracht minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een bezoek aan Ameco, onderdeel van de VanDrie Group. Tijdens dit bezoek werden belangrijke onderwerpen besproken, waaronder arbeidsomstandigheden, de naleving van de Fair Employment Code en de uitdagingen rondom arbeidsmigratie. Het bezoek bood de mogelijkheid om de minister te laten zien hoe wij als bedrijf een gezonde en veilige werkomgeving bieden aan al onze medewerkers.
Technologisch
We voelen de intrinsieke motivatie om te blijven innoveren op thema’s die voor onze organisatie van belang zijn. We merken dat verschillende stakeholders in verschillende landen dit ook van ons verwachten. In onze organisatie is in 2023 een regiegroep samengesteld die zich als doel stelt om aan de verplichte rapportage in 2026 te kunnen voldoen. In 2024 zijn verdere stappen gezet om deze rapportage mogelijk te maken. Daarnaast werken we graag mee aan onderzoek en projecten waarmee we verder kunnen verbeteren op belangrijke thema’s als dierenwelzijn, gezondheid, voedselveiligheid en duurzaamheid. Een deel van de projecten voeren wij uit binnen onze eigen R&D afdeling, voor de meer overkoepelende en sectorale ambities sluiten we aan bij de onderzoeks- en innovatieprojecten zoals deze ook worden benoemd in de onderzoeksagenda van Veal Forward.
In 2024 is het project ‘Kijk op het kalf’ vanuit Stichting Brancheorganisatie Kalversector (SBK) met behulp van overheidssubsidie gecontinueerd en zijn de eerste en voorlopige resultaten bekend geworden. Deze subsidie maakt deel uit van de Nederlandse RVO-regeling ‘Pilots gezonde kalverketen’ en is bedoeld om systeeminnovatie in de melkvee- en kalverhouderij te stimuleren en te onderzoeken in welke mate een (systeem)verandering kan bijdragen aan een integrale verbetering van diergezondheid en welzijn. SBK werkt hierin samen met melkveehouders, kalverhouders en de kernpraktijken rundvee (dierenartsen). Binnen het project Kijk op het Kalf worden alleen kalveren in de vleeskalverhouderij opgezet van melkveebedrijven die BVD en IBR vrij zijn en een gunstige status hebben voor Salmonella. Aanvullend werd aan de hand van een aantal criteria beoordeeld of het kalf zelf gezond was, o.a. een klinische beoordeling en navel inspectie. Ook werden de bijna 1000 kalveren gevaccineerd en was het voer op de melkveehouderij gelijk aan het voer op de vleeskalverhouderij. Uit de eerste analyses blijkt dat het sturen op gezondheid op bedrijfs- en dierniveau ertoe leidde dat er minder ziektes voorkomen op de kalverhouderij en dat er dus minder antibiotica ingezet hoefde te worden. Deze voorlopige resultaten zijn veelbelovend en bieden perspectief voor de ambities die de sector heeft ten aanzien van de pijler ‘goede zorg voor het kalf’ uit Veal Forward.
In de hoofdstukken Onze Strategie en voortgang MVO Doelen lees je meer over hoe wij invulling geven aan deze beïnvloedende elementen.
