Ontwikkelingen 2023
Het jaar 2023 was in meerdere opzichten een turbulent jaar. Er was en is veel onrust in de wereld. Dit heeft ook (in)direct invloed gehad op voedselproducerende bedrijven. Denk hierbij aan stijgende prijzen op de energiemarkt en een oplopend tekort aan geschikt personeel. Ook qua politiek en beleid is er veel gebeurd in het afgelopen jaar.
Zowel de uitwerking van de Green Deal als de discussies over dierenwelzijn zijn zaken die een grote impact hebben op onze bedrijven. Specifiek voor Nederland blijven langlopende kwesties met betrekking tot landbouw onopgelost, niet in de laatste plaats omdat het kabinet-Rutte IV in de zomer van 2023 is gevallen. Het langetermijnperspectief voor de veehouderij blijft uit. Tegelijkertijd worden vanuit de overheid wel budgetten beschikbaar gesteld om bedrijven uit te kopen. Regelingen voor innovatie van de sector en verplaatsing van bedrijven zijn helaas nog niet geconcretiseerd.
De geopolitieke verhoudingen en marktontwikkelingen bieden ook kansen. Het is niet meer zo vanzelfsprekend dat Europa grondstoffen en voedsel wereldwijd kan betrekken. Ook klimaatverandering beïnvloedt de beschikbaarheid van voedsel. De regio’s waar structureel voedsel verbouwd kan worden, nemen af. De vruchtbare delta in Noordwest-Europa is een unieke regio die een belangrijke rol kan blijven spelen in deze productie. Een eigen voedselstrategie is daarom essentieel om ook in onrustige tijden de Europese bevolking te kunnen voorzien van hoogwaardig en duurzaam geproduceerd voedsel.
Politiek
In meerdere Europese landen is onvrede onder agrariërs over toenemende regeldruk en uitblijvend perspectief. In Europa wordt hiervoor vaak naar Brussel en de Green Deal gekeken. Op Nederlands niveau vertaalde maatschappelijke onvrede over onder andere het beleid voor asiel, klimaat en stikstof zich in sterke politieke verschuivingen bij de Provinciale Statenverkiezing in maart en de Tweede Kamerverkiezingen in november. De wens bij Nederlandse kiezers voor een andere koers is met beide uitslagen duidelijk zichtbaar.
Ook in andere Europese lidstaten liep de spanning op. Tastbaar werd dit in december 2023 in Duitsland, waar grootschalige (boeren)protesten uitbraken. Die breidden zich aan het begin van het nieuwe jaar uit naar andere Europese landen, waaronder Frankrijk, Italië en diverse Oost-Europese lidstaten.
In 2023 waren twee belangrijke ‘tafels’ op het gebied van landbouw en natuur onderwerp van gesprek: het convenant Dierwaardige houderij en het Landbouwakkoord. Via Stichting Brancheorganisatie Kalversector (SBK) en de Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV) participeerden wij in de gesprekken aan beide tafels. Helaas bleek het verschil tussen gesprekspartners binnen het Landbouwakkoord te groot, waardoor dit in juni 2023 strandde. In december 2023 liet Piet Adema, minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, aan de Tweede Kamer weten dat het sluiten van een convenant dierwaardige veehouderij op dat moment niet mogelijk was.
In juni 2023 zijn de Landelijke beëindigingsregeling voor veehouderijlocatie (Lbv) en de Lbv-plusregeling, voor veehouderijlocaties met piekbelasting geopend. Kalverhouderijen kunnen deelnemen aan de Lvb-plusregeling. Aan het einde van het jaar hebben meer dan 130 verschillende kalverhouderijen hun interesse aangegeven in het gebruikmaken van de regeling.
Naast de eerder genoemde uitkoopregeling heeft de minister voor Natuur en Stikstof aangegeven te werken aan een regeling voor het verplaatsen, extensiveren, omschakelen van veehouderijen of te innoveren. Van openstelling van dergelijke regelingen blijkt in 2023 echter nog geen sprake te zijn. Dit heeft de keuzemogelijkheden voor agrarische ondernemers aanzienlijk verkleind.
Economisch
In 2023 waren de naweeën van mondiale ontwikkelingen goed voelbaar op de grondstoffenmarkt. Deze bleek in de eerste helft van het jaar zeer volatiel. Pas in het najaar leek er enige rust op deze markt te ontstaan.
In onze organisatie vonden verschillende wijzigingen in participaties en samenwerkingsovereenkomsten plaats:
Intentieovereenkomst Gosschalk
In januari 2023 maakten Exportslachterij J. Gosschalk en Zn. B.V. en de VanDrie Group de ondertekening van een intentieverklaring bekend. Hoewel beide bedrijven kansrijke synergievoordelen en mogelijkheden zagen om samen de benodigde ontwikkeling bij Exportslachterij J. Gosschalk en Zn. B.V. vorm te geven, is als gevolg van het faillissement van een Deense afnemer een acuut liquiditeitsprobleem ontstaan.
De VanDrie Group heeft verklaard niet bereid te zijn om voorafgaand aan goedkeuring door de mededingingsautoriteit en afronding van het overnameonderzoek extra financiële middelen te verstrekken. Exportslachterij J. Gosschalk en Zn. B.V. heeft hierop de stap gezet om de intentieverklaring op te zeggen.
Bio Energy Coevorden
In januari 2023 heeft het brandstof- en energiebedrijf VARO Energy 80 procent van de aandelen overgenomen van groengasproducent Bio Energy Coevorden (BEC). De VanDrie Group heeft hiermee haar participatie in BEC teruggebracht tot 5 procent.
BEC heeft ambitieuze plannen om aan de toegenomen vraag naar groengas en andere duurzame brandstoffen en energiebronnen in Nederland te voldoen. Hiervoor moeten nog grote investeringen worden gedaan om de productie van groengas naar 100 miljoen kubieke meter per jaar te laten groeien. Door de toetreding van VARO Energy is dit mogelijk.
Intentieovereenkomst F&F Group
In september 2023 hebben F&F Group en de VanDrie Group bekendgemaakt een intentieovereenkomst te hebben getekend, waarmee beide bedrijven een samenwerking aangaan. In het kader van deze overeenkomst zal de VanDrie Group een belang nemen in F&F Group, terwijl F&F Group op haar beurt de activiteiten van Schils Food overneemt van de VanDrie Group.
F&F Group en VanDrie Group zien in deze samenwerking grote potentie voor het uitbouwen van de positie van beide bedrijven in de markt voor zuivelgrondstoffen. De samenwerking is voorgelegd aan de Autoriteit Consument & Markt en de Europese Commissie, waarna goedkeuring is afgegeven in het eerste kwartaal van 2024.
Sociaal
De krapte op de arbeidsmarkt is in Nederland eigenlijk geen nieuws meer. Wel merken we de uitwerking hiervan op onze bedrijven. Personeel is schaars. Het is daarmee niet meer dan logisch dat we ons enerzijds richten op het aantrekken en behouden van arbeidskrachten, ongeacht of dit in eigen dienst of via inleenbureaus gaat.
Anderzijds zetten we waar het kan in op automatisering om zo de werkdruk te verlagen. In deze initiatieven staan we niet alleen. Zo is in september 2023 de Fair Employment Code van de Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV) in werking getreden voor onze Nederlandse vleesverwerkende bedrijven. De Fair Employment Code stelt zich als doel bij te dragen aan meer zekerheid voor flexkrachten, het verhogen van de kwaliteitsstandaard bij in- en uitleen, eerlijke concurrentie en een gelijk speelveld in de sector.
Technologisch
We voelen de intrinsieke motivatie om te blijven innoveren op thema’s die voor onze organisatie van belang zijn. We merken dat verschillende stakeholders in verschillende landen dit ook van ons verwachten. In onze organisatie is in 2023 een regiegroep samengesteld die zich als doel stelt om aan de verplichte rapportage in 2026 te kunnen voldoen. Daarnaast werken we graag mee aan onderzoek en projecten waarmee we verder kunnen verbeteren op belangrijke thema’s als dierenwelzijn, gezondheid, voedselveiligheid en duurzaamheid.
In 2023 is het project ‘Kijk op het kalf’ vanuit Stichting Brancheorganisatie Kalversector (SBK) met behulp van overheidssubsidie gecontinueerd. Deze subsidie maakt deel uit van de Nederlandse RVO-regeling ‘Pilots gezonde kalverketen’ en is bedoeld om systeeminnovatie in de melkvee- en kalverhouderij te stimuleren en te onderzoeken in welke mate een systeemverandering kan bijdragen aan een integrale verbetering van diergezondheids- en welzijnskansen. SBK werkt hierin samen met melkveehouders, kalverhouders en de kernpraktijken rundvee (dierenartsen). De verwachting is dat in 2024 de eerste resultaten van dit onderzoek gedeeld kunnen worden.
Sinds 2021 wordt in onze Nederlandse kalverslachterijen gewerkt met slim cameratoezicht. Dit zijn camera’s die gebruikmaken van kunstmatige intelligentie. Zo kan met slim cameratoezicht geleerd worden om afwijkingen van de reguliere werkwijze te herkennen. Zoals te volle stallen, onrust of onnodig fysiek contact tussen een medewerker en een dier. Slim cameratoezicht stelt ons in staat om op basis van objectieve waarnemingen onze processen en protocollen te verbeteren en zo dierenwelzijn nog beter te kunnen borgen op onze slachterijen. In 2023 is dit slimme cameratoezicht uitgerold over de andere Nederlandse kalverslachterijen.
In de hoofdstukken Onze Strategie en voortgang MVO Doelen lees je meer over hoe wij invulling geven aan deze beïnvloedende elementen.
